Sunday, March 26, 2023

Hallelujah in Yiddish

Original from Ray Butterworth's site

הללויה

Haleluye

Hallelujah

הללויה פֿון לענאָרד כּהן אויף ייִדיש (איבערגעזעצט פֿון דניאל קאַהן; מיט דער הילף פֿון דזשאַש וואַלעצקי, מענדי כּהנא און מיישקע אַלפּערט) Yiddish by Daniel Kahn from Leonard Cohen's "Hallelujah", with help from Michael Alpert, Mendy Cahan, and Josh Waletzky. English translation of Daniel Kahn's Yiddish version.
   
געווען אַ ניגון ווי אַ סוד
Geven a nign vi a sod,
There was a secret tune
וואָס דוד האָט געשפּילט פֿאַר גאָט
Vos Dovid hot geshpilt far Got.
That David played for God.
נאָר דיר וואָלט׳ס נישט געווען אַזאַ ישועה
Nor dir volt's nisht geven aza yeshue.
But for you it would never be such salvation.
מע זינגט אַזוי: אַ פֿאַ, אַ סאָל
Me zingt azoy: a fa, a sol,
One sings it like this: a Fa, a Sol,
אַ מי שברך הייבט אַ קול
A misheberekh heybt a kol,
A misheberach [prayer or scale] raises a voice
דער דולער מלך וועבט אַ הללויה
Der duler meylekh vebt a haleluye …
The confused king weaves a hallelujah …
   
דײַן אמונה איז געוואָרן שוואַך
Dayn emune iz gevorn shvakh,
Your faith has grown weak,
בת שבֿע באָדט זיך אויפֿן דאַך
Basheva bodt zikh afn dakh,
Bathsheba bathes herself on the roof,
איר חן און די לבֿנה דײַן רפֿואה
Ir kheyn un di levone dayn refue
Her charm and the moon are your remedy.
זי נעמט דײַן גוף, זי נעמט דײַן קאָפּ
Zi nemt dayn guf, zi nemt dayn kop,
She takes your body, takes your head,
זי שנײַדט פֿון דײַנע האָר אַ צאָפּ⁠
Zi shnaydt fun dayne hor a tsop
She cuts a braid from your hair,
און ציט פֿון מויל אַראָפּ אַ הללויה
Un tsit fun moyl arop a haleluye …
And pulls down from your mouth a hallelujah …
   
אָ טײַערע איך קען דײַן סטיל
O tayere, ikh ken dayn stil,
Oh dear, I know your style,
איך בין געשלאָפֿן אויף דײַן דיל
Ikh bin geshlofn af dayn dil,
I've slept on your floor,
כ׳האָב קיינמאָל נישט געלעבט מיט אַזאַ צנועה
Kh'hob keynmol nisht gelebt mit aza tsnue
I'd never lived with such a treasure of a woman.
און איך זע דײַן שלאָס, איך זע דײַן פֿאָן
Ikh ze dayn shlos, ikh ze dayn fon,
I see your castle, I see your flag,
אַ האַרץ איז נישט קיין מלכס טראָן
A harts iz nisht keyn meylekhs tron,
A heart is no king's throne.
ס׳איז אַ קאַלטע און אַ קאַליע הללויה
S'iz a kalte un a kalye haleluye …
It's a cold and ruined hallelujah …
   
אוי ווי אַמאָל, טאָ זאָג מיר אויס
Oy vi amol, to zog mir oys
Oh, tell me again, like before,
וואָס טוט זיך דאָרטן אין דײַן שויס
Vos tut zikh dortn in dayn shoys?
What's happening down there in your lap.
טאָ וואָס זשע דאַרפֿסט זיך שעמען ווי אַ בתולה
To vos zhe darfst zikh shemen vi a bsule?
Why must you be ashamed, like a virgin?
און געדענק ווי כ׳האָב אין דיר גערוט
Nor gedenk vi kh'hob in dir gerut,
Just remember how I dwelled in you,
ווי די שכינה גלוט אין אונדזער בלוט
Vi di shkhine glut in undzer blut,
How the holy feminine spirit glows in our blood,
און יעדער אָטעם טוט אַ הללויה
Un yeder otem tut a haleluye …
And every breath utters a hallelujah …
   
+ + ++ + ++ + +
   
זאָל זײַן מײַן גאָט איז גאָר נישטאָ
Zol zayn mayn got iz gor nishto
Could be my God isn't there at all,
און ליבע זאָל זײַן כּל מום רע
Un libe zol zayn kol-mumro,
And love could be a moral monstrosity,
אַ פּוסטער טרוים צעבראָכן און מכולה
A puster troym tsebrokhn un mekhule,
An empty dream, broken and bankrupt.
נישט קיין געוויין אין מיטן נאַכט
Nisht keyn geveyn in mitn nakht,
It's not a cry in the middle of the night,
נישט קיין בעל־תּשובֿה אויפֿגעוואַכט
Nisht keyn bal-tshuve oyfgevakht,
It's not a reborn zealot awakened,
נאָר אַן עלנטע קול־קורא הללויה
Nor an elnte kol-koyre haleluye …
But a sad, lonesome-voiced hallelujah …
   
אַן אַפּיקורס רופֿסטו מיך
An apikoyres rufstu mikh,
You call me an apostate,
מיט שם־הוויה לעסטער איך
Mit shem-havaye lester ikh,
I blaspheme with the the Holy Name.
איז מילא, איך דערוואַרט נישט קיין גאולה
Iz meyle, ikh dervart nisht keyn geule.
No matter, I'm not expecting the messanic age.
נאָר ס׳ברענט זיך הייס אין יעדן אות
Nor s'brent zikh heys in yedn os
But it burns hot in every letter,
פֿון אַלף־בית גאָר ביזן סוף
Fun alef beys gor bizn sof
From alef-beys all the way to the end,
די הייליקע און קאַליע הללויה
Di heylike un kalye haleluye …
The holy and ruined Hallelujah …
   
+ + ++ + ++ + +
   
און דאָס איז אַלץ, ס׳איז נישט קיין סך
Un dos iz alts, s'iz nisht keyn sakh.
And that's all, it's not a lot,
איך מאַך דערווײַלע וואָס איך מאַך
Ikh makh dervayle vos ikh makh.
In the meantime, I'll do what I do,
איך קום דאָ ווי אַ מענטש, נישט קיין שילוּיע
Ikh kum do vi a mentsh, nisht keyn shiluye.
I come here like a mensch, not a scoundrel.
כאָטש אַלץ פֿאַרלוירן סײַ ווי סײַ
Khotsh alts farloyrn say vi say
Though all is lost anyway,
וועל איך פֿאַרלויבן אדני
Vel ikh farloybn Adoynay
I will praise Adonai,
און שרײַבן ווי לחיים הללויה
Un shrayen vi l'khayem haleluye
And cry like l'chaim Hallelujah
   
+ + ++ + ++ + +

0 comments: